Op zaterdag 28 november is het zover, dan worden de twee laureaten en één hoofdwinnaar van de Wase Erfgoedprijs 2020 bekendgemaakt. Tijd dus om even kennis te maken met de jury. Zij hadden de bijzonder moeilijke taak om uit de maar liefst 23 genomineerde projecten de meest inspirerende te kiezen. Geen sinecure!
Wie zijn deze juryleden precies en waarom vinden ze erfgoed zo bijzonder en belangrijk? We vroegen het hen zelf. Vandaag: Lies Vervaet, doctor in de geschiedenis en werkend bij Regionaal Landschap Schelde-Durme.
Waar komt jouw passie voor erfgoed vandaan?
Van in mijn kindertijd ben ik gefascineerd door geschiedenis. Ik verslond alle boeken van Thea Beckman. Tijdens mijn studies geschiedenis kreeg ik ook de microbe van het zoeken naar nieuwe verhalen te pakken, iets waarin ik mij ten volle kon uitleven tijdens mijn doctoraatsonderzoek. Van geschiedenis is het slechts een kleine stap naar erfgoed. Erfgoed vormt een getuigenis van hoe onze voorouders woonden, werkten, zich ontspanden…
In jouw onderzoek gaat het vaak over land(eigendom) en arbeid. Hoe verhouden die zaken zich tot erfgoed volgens jou – of anders gezegd: hoe zien we die zaken terug in erfgoed?
Zaken als middeleeuwse eigendomsrelaties of arbeidsverhoudingen resulteerden inderdaad zelden in tastbare erfgoedobjecten. Ik zie deze zaken voornamelijk terug in het landschap. Heeft een regio bijvoorbeeld vooral grote, geordende percelen of eerder kleine stukjes akkerland? Vaak reflecteert dit de eigendomsverhoudingen in het verleden: één grootgrondbezitter die zijn landerijen verpachtte of talrijke kleine keuterboertjes die hun eigen gronden bewerkten.
Ook in het wegennet kan je sporen van vroegere arbeidsverhoudingen ontdekken: een voetweg die rechtstreeks van het dorpscentrum naar een grote hoeve loopt, geeft het belang van die hoeve voor de lokale tewerkstelling aan. Maar eveneens vertelt beplanting iets over het verleden. Denk maar aan de vele typische (restanten van) knotbomenrijen in onze regio. Het zijn getuigenissen van de inventieve manier waarop onze voorouders met hun gronden omgingen: het land leverde niet enkel gewassen op, maar ook energie in de vorm van brandhout.
De meeste mensen associëren erfgoed niet gauw met beplanting: oude hagen, een boomgaard, welkomstbomen aan de ingang van een hoeve. Gelukkig krijgt deze vorm van erfgoed steeds meer aandacht
Dit jaar bekroont de Wase Erfgoedprijs onroerend erfgoed. Welke criteria hanteer je bij het beoordelen?
Ik let vooral op de intrinsieke kwaliteit, in welke mate het project bijdraagt tot het vergroten van het draagvlak voor erfgoed bij een breed publiek en in welke mate het inspirerend werkt.
Wanneer is volgens jou een erfgoedproject echt geslaagd?
Een geslaagd erfgoedproject brengt mensen samen; het verbindt verschillende mensen met het erfgoed, maar ook met elkaar, met hun al dan niet gedeeld verleden en het kijkt ook naar hun al dan niet gedeelde toekomst. Een geslaagd erfgoedproject creëert ook een nieuwe dynamiek. Het stopt niet wanneer het erfgoedproject stopt.
Wat is volgens jou het grootste misverstand rond (Waas) erfgoed?
Bij onroerend erfgoed denken de meeste mensen nog steeds aan kastelen, kerken, abdijen of statige woningen. Ook kleinere onroerende objecten kunnen een erfgoedwaarde hebben. Denk bijvoorbeeld aan kruisen langs veldwegjes, kapelletjes in bomen, hekpijlers, grensmarkeringen… De meeste mensen associëren erfgoed ook niet gauw met beplanting: oude hagen, een boomgaard, welkomstbomen aan de ingang van een hoeve. Gelukkig krijgt deze vorm van erfgoed steeds meer aandacht. In 2018, 100 jaar na het einde van WOI, stonden bijvoorbeeld de herdenkings- en vrijheidsbomen volop in de belangstelling.